2011 rok

Udział Policji w działaniach pożarniczych i dochodzeniu popożarowym

dr Renata Włodarczyk
Wyższa Szkoła Policji

Udział Policji w działaniach pożarniczych i dochodzeniu popożarowym

Wprowadzenie do zagadnienia

Podjęta problematyka obejmuje zagadnienia związane z procesem badawczym stanowiącym udział Policji po zaistnieniu pożaru. Jednak miejsce, na którym doszło do pożaru i oddziaływania termicznego (w mniejszym lub większym zakresie), wykazuje szczególną specyfikę oraz wymaga udziału nie tylko Państwowej Straży Pożarnej i Policji, ale także intensywnego współdziałania różnych podmiotów organizacyjnych. Nawet w wypadku niewielkiego w skutkach pożaru trudno byłoby pojedynczej grupie funkcjonariuszy zrealizować całość niezbędnych działań, ponieważ złożoność tego procesu wymaga odpowiednich kwalifikacji oraz wykonania specjalistycznych czynności procesowych, pozaprocesowych i technicznych. Natomiast w związku z akcjami pożarniczymi na większą skalę, podstawowym zadaniem współpracujących ze sobą służb będzie wymiana informacji, wypracowanie w określonych warunkach takiego modelu postępowania i koordynacji wzajemnych działań, ażeby opanować żywioł, uratować i zabezpieczyć dobro prawem chronione, dotrzeć do jak największej liczby śladów, jak też osiągnąć zasadniczy cel, jakim będzie zakwalifikowanie wydarzenia i wyjaśnienie okoliczności związanych ze sprawą.
Zadania te w głównej mierze przewidziane są dla Policji i wynikają z ustawy o Policji, na podstawie której wydano zarządzenie nr 1426 komendanta głównego Policji w sprawie metodyki wykonywania czynności dochodzeniowo- śledczych przez służby policyjne wyznaczone do wykrywania przestępstw i ścigania ich sprawców¹. Wymienione powyżej przepisy prawne zakreślają dla policjantów obowiązki, w postaci: ratowania życia, zdrowia ludzi, mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra, zabezpieczenia terenu w czasie rozprzestrzeniania się płomienia (przed dostępem osób postronnych, niekorzystnym wpływem czynników atmosferycznych, środowiskowych), ułatwienia przejazdu (dojazdy, wyjazdy, objazdy) i kierowania ruchem służb specjalistycznych, ewakuacji osób oraz mienia z rejonu zagrożenia, ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego wokół obszaru objętego pożarem i bezpośrednio po jego ugaszeniu, przeprowadzenia oględzin pogorzeliska i wszelkich zadań związanych z dochodzeniem popożarowym wraz z wykryciem sprawcy (jeśli działanie było związane z przestępstwem).
Niestety, praktyka pożarnicza wykazała, że ratowanie życia, zdrowia ludzkiego i mienia przed całkowitym zniszczeniem albo utratą oraz konieczność zagwarantowania bezpieczeństwa uczestnikom procesu, wiążą się z wyeliminowaniem niektórych śladów (przemieszczenie, uszkodzenie, usunięcie). Jednak z takim skutkiem należy się liczyć i nie można o tym zapominać. Nadrzędnym bowiem celem w czasie trwania akcji ratowniczo-gaśniczej jest udzielenie niezbędnej pomocy uczestnikom pożaru i ochrona mienia znacznej wartości. Pomimo poświęcenia dobra mniejszej wartości dobru większej wartości, niewątpliwe, na tym etapie, będą konstruktywne rozmowy policjantów z funkcjonariuszami straży pożarnej. Chodzi tutaj o ustalenie:
— co zostało zniszczone podczas akcji,
— jakie rzeczy zostały wyniesione z pożaru,
— gdzie i jakie zabezpieczono mienie,
— w jakim stanie znajdowały się przedmioty przed, w trakcie i po akcji,
— jak były zabezpieczone okna i drzwi, czy były uszkodzone zamki, gdzie nastąpiło największe zniszczenie,
— jakie przedmioty znaleziono,
— gdzie znajdowało się ognisko pożaru,
— co mogło być bezpośrednią przyczyną pożaru².
Wszelkie informacje i opis czynności technicznych związanych z pożarem powinny zostać — w czasie trwania realizowanej akcji i prowadzonych oględzin — procesowo zabezpieczone. Wiąże się to z obligatoryjnym sporządzeniem protokołu oględzin (art. 143 § 1 pkt 3 k.p.k.) oraz fakultatywnie dołączoną do protokołu dokumentacją uzupełniającą w postaci m.in. zdjęć, nagrań wideo, szkiców, map, notatek urzędowych, np. z odbytych rozpytań, użycia psa tropiącego lub ustaleń pooględzinowych (art. 147 § 1 k.p.k.)³.

Więcej w numerze...

¹ Ustawa z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (DzU z 1990 r., nr 30, poz. 179 z późn. zm.); zarządzenie nr 1426 komendanta głównego Policji z 23 grudnia 2004 r. w sprawie metodyki wykonywania czynności dochodzeniowo-śledczych przez służby policyjne wyznaczone do wykrywania przestępstw i ścigania ich sprawców (Dz. Urz. KGP z 2005 r., nr 1, poz. 1), rozdz. 4.
² Z. Siedłowski, Pożary, Piła 2003, s. 10–12.
³ Ustawa z 6 czerwca 1997 r. — Kodeks postępowania karnego (DzU z 1997 r., nr 89, poz. 555 z późn. zm.).