2011 rok

Penalizacja przechowywania broni palnej w sposób umożliwiający dostęp do niej osób nieuprawnionych — uwagi de lege lata i de lege ferenda

dr Piotr Starzyński
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

Penalizacja przechowywania broni palnej w sposób umożliwiający dostęp do niej osób nieuprawnionych — uwagi de lege lata i de lege ferenda

Inspiracją do powstania poniższych rozważań był udział autora jako obrońcy w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności karnej za przechowywanie broni palnej w sposób umożliwiający dostęp do niej osobom nieuprawnionym.
Ustawodawca w dyspozycji art. 32 ust. 1 ustawy z 21 maja 1999 r. o broni i amunicji¹ nakazuje przechowywanie i noszenie broni oraz amunicji w sposób uniemożliwiający dostęp do nich osób nieuprawnionych, przy czym częściowa konkretyzacja sposobu przechowywania nastąpiła na mocy aktu wykonawczego wydanego na podstawie delegacji ustawowej, o której mowa w art. 32 ust. 2 przywołanej ustawy. Zgodnie z § 5 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie przechowywania, noszenia oraz ewidencjonowania broni i amunicji² osoby posiadające broń i amunicję na podstawie pozwolenia na broń, o którym mowa w art. 10 ust. 3 ustawy o broni i amunicji, są obowiązane przechowywać ją w kasetach metalowych na trwałe przymocowanych do elementów konstrukcyjnych budynku lub w metalowych szafach albo sejfach, posiadających zamki atestowane, przy czym osoby posiadające broń palną i amunicję w celach kolekcjonerskich oraz pamiątkowych, w wypadku
przechowywania tej broni i amunicji poza wskazanymi miejscami, mają obowiązek przechowywania jej w sposób określony w § 6 wskazanego rozporządzenia. Przytoczona regulacja § 5 rozporządzenia nie reguluje w sposób kompleksowy przechowywania broni palnej w każdej z możliwych do wystąpienia sytuacji. Trudno wyobrazić sobie, aby w każdej sytuacji właśnie w taki sposób zależało przechowywać broń palną i amunicję, zwłaszcza jeśli mamy do czynienia z przechowaniem poza budynkiem, a takiego przecież w akcie wykonawczym nie przewidziano.
„Przepisy powołanego rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 kwietnia 2000 r. nie określają sposobu zabezpieczenia broni we wszystkich możliwych sytuacjach, lecz w § 5 dają wskazówki — jaki zabezpieczenie broni przed dostępem osób trzecich jest właściwe. Wynika z niego, że broń przechowywana w zamykanym mieszkaniu nie może być pozostawiona gdziekolwiek, lecz powinna być zamknięta w metalowej kasecie, na trwałe przymocowanej do elementów konstrukcyjnych budynku lub metalowych szafach albo sejfach, posiadających atestowany zamek”³.
Zachowanie polegające na przechowywaniu i noszeniu broni i amunicji w sposób umożliwiający dostęp do nich osób nieuprawnionych jest penalizowane w art. 51 ust. 2 pkt 7 ustawy o broni i amunicji jako stanowiące wykroczenie zagrożone karą aresztu albo grzywny.
Prima facie wydaje się zatem, że zachowanie polegające na przechowywaniu broni palnej w inny sposób niż zostało to określone w § 5 przywołanego rozporządzenia stanowi realizację znamion strony przedmiotowej wykroczenia stypizowanego w art. 51 ust. 2 pkt 7 ustawy o broni i amunicji. Tak jednak nie jest, choć w literaturze przedmiotu zagadnieniu temu nie poświęca się zbyt wiele miejsca⁴.
Przede wszystkim należy podkreślić, że zabronione z punktu widzenia prawa karnego jest przechowywanie oraz noszenie broni i amunicji w sposób umożliwiający dostęp do nich osób nieuprawnionych, a zatem zachowanie polegające nie tylko na samym przechowywaniu bądź wyłącznym noszeniu w taki sposób broni i amunicji.
Zakres penalizacji został bowiem zawężony do jednoczesnego przechowywania i noszenia broni palnej oraz amunicji, skoro prawodawca posłużył się koniunkcją przy konstruowaniu znamion strony przedmiotowej omawianego wykroczenia. Nullum crimen sine lege poenali anteriori, a zatem żadne względy natury celowościowej, żadna wykładnia systemowa, funkcjonalna nie może rozszerzać wykładni językowej w sposób prowadzący do rozszerzenia zakresu odpowiedzialności karnej.
W zakresie stosowania wykładni literalnej (interpretatio declarativa), rozszerzającej (interpretatio extensiva) oraz zwężającej (interpretatio restrictiva) obowiązuje bowiem m.in. zasada zakazu stosowania wykładni rozszerzającej przepisów prawa karnego, jeżeli miałaby ona prowadzić do rozszerzenia odpowiedzialności karnej⁵. Z zasady nullum crimen sine lege wynika dla ustawodawcy nakaz typizacji czynów zabronionych w drodze aktu prawnego
rangi ustawowej oraz maksymalnej określoności tworzonych typów, a dla osób stosujących prawo — zakaz stosowania analogii i wykładni rozszerzającej⁶.

 Więcej w numerze ...

¹ Ustawa z 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (tekst jedn. DzU z 2004 r., nr 52, poz. 525 z późn. zm.).
² Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 3 kwietnia 2000 r. w sprawie przechowywania, noszenia oraz ewidencjonowania broni i amunicji (DzU z 2000 r., nr 27, poz. 343).
³ Wyrok WSA w Warszawie z 16 czerwca 2009 r., II SA/Wa 496/09, LEX nr 563854.
⁴ Por. P. Kurzępa, Ustawa o broni i amunicji. Komentarz, Warszawa
2010, s. 321; S. Maj, Ustawa o broni i amunicji. Komentarz, Warszawa 2010, s. 51.
⁵ L. Morawski, Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 1998, s. 165. Granice wykładni prawa karnego w formie nakazów i zakazów zobrazował też m.in. C. Sońta, Wybrane zagadnienia granic wykładni w prawie karnym w świetle zasady Nullum crimen sine lege (w:) Teoria i praktyka wykładni prawa. Materiały konferencji naukowej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego odbytej 27 lutego 2004 roku, red. P. Winczorek, Warszawa 2005, s. 283–298.
⁶ Wyrok TK z 6 lipca 1999 r., P 2/99, OTK z 1999 r., nr 5, poz. 103; wyrok TK z 7 lipca 2003 r., SK 38/01, OTK-A z 2003 r., nr 6, poz. 61.