2011 rok

Anonimizacja świadka sensu stricto

nadkom. Agnieszka Choromańska
kom. Monika Porwisz
Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie

Anonimizacja świadka sensu stricto

Instytucja świadka anonimowego, zwanego także świadkiem incognito bądź świadkiem utajnionym, obok innych instrumentów mających służyć ochronie świadka, została po raz pierwszy wprowadzona do polskiej procedury karnej nowelą do kodeksu postępowania karnego z 1995 r.^[1] Wątpliwości i trudności, jakie pojawiły się w wyniku stosowania wspomnianych uregulowań, spowodowały wiele zmian w przepisach prawnych, wskutek czego punkt wyjścia niniejszych rozważań stanowi art. 184 k.p.k., w brzmieniu nadanym mu ustawą nowelizującą z 2003 r.^[2], przy uwzględnieniu zmian spowodowanych art. 108 pkt 5 lit. a i b ustawy o ochronie informacji niejawnych^[3].
Truizmem jest stwierdzenie, iż uczestnictwo w charakterze świadka w procesie karnym nie przynosi żadnych korzyści, a wręcz przeciwnie, powoduje konieczność swoistych nakładów (czas, koszta stawiennictwa, stres wynikający z kontaktu z policją lub występowaniem przed sądem itp.), by nie rzec, iż jest przyczyną kłopotów. Nie dziwi więc niechęć potencjalnych świadków do współpracy z organami ścigania. Tym bardziej, że w przypadku obaw związanych z wystąpieniem w charakterze świadka katalog instrumentów ochrony nie jest imponujący, a wśród innych niż wspomniana anonimizacja określona w art. 184 k.p.k. wymienić można jedynie:
a) wyłączenie jawności rozprawy (art. 359 i nast. k.p.k.),
b) wydalenie oskarżonego poza salę rozpraw (art. 390 § 2 k.p.k.),
c) utajnienie adresu świadka (art. 191 § 3 k.p.k.).
Zagadnienia te, choć istotne i jakże ważkie, pozostają poza zakresem niniejszego opracowania. Nie mniej jednak podkreślić należy, iż środków tych nie należy przeceniać, choćby z tego względu, iż w sprawach przestępczości zorganizowanej ich skuteczność w kontekście ochrony świadka wydaje się nikła.

 Więcej w numerze...

¹ Ustawa z 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu postępowania karnego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym, DzU z 1995 r., nr 95, poz. 475.
² Ustawa z 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy — Kodeks postępowania karnego, ustawy — Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych, DzU z 2003 r., nr 17, poz. 155.
³ Ustawa z 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych, DzU z 2010 r., nr 182, poz. 1228.