2011 rok

Japoński system wsparcia służb zarządzania kryzysowego

nadkom. Grzegorz Gudzbeler
nadkom. dr Mariusz Nepelski
mł. insp. dr Andrzej Urban
Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie

Japoński system wsparcia służb zarządzania kryzysowego

Katastrofalne w skutkach tsunami uderzyło w Japonię. Siłę trzęsienia oceniono na 8,9 w skali Richtera. Doszło do niego o godz. 14.46 czasu miejscowego (6.46 czasu warszawskiego) 11 marca 2011. Towarzyszyła mu seria wstrząsów wtórnych, w tym o sile 7,4, do których doszło około 30 minut po głównym trzęsieniu. Epicentrum znajdowało się około 130 km od wschodniego wybrzeża wyspy Honsiu, a hipocentrum, czyli położone w głębi Ziemi źródło rozchodzenia się fal sejsmicznych — na głębokości około 24 km. Tysiące osób zginęły, a dziesiątki tysięcy pozostają nadal zaginione. Powstały ogromne straty materialne i niebezpieczeństwo eskalacji zagrożenia związane z wysokim prawdopodobieństwem wystąpienia wstrząsów wtórnych oraz niestabilnej sytuacji w elektrowni atomowej w prefekturze Fukushima. Prewencyjnie, w obawie przed ewentualnym wyciekiem radioaktywnym, ewakuowano dziesiątki tysięcy ludzi. W mieście Sendai w prefekturze Miyagi, regionie najbardziej dotkniętym przez kataklizm, według japońskich sił samoobrony, 60–70 tys. ludzi ewakuowano do prowizorycznych schronień. To wszystko w ciągu niespełna 2 dni.

Skala kataklizmu i jego skutków jest gigantyczna. Wszyscy obserwatorzy podkreślają jednak doskonałe przygotowanie służb i całego społeczeństwa do tego typu wydarzeń. Wydaje się, że zagrożenie kataklizmami o podobnym rozmiarze w przypadku Polski i Europy jest niewspółmiernie mniejsze. Występujące w ostatnich latach w Polsce sytuacje kryzysowe, takie jak powódź tysiąclecia w Polsce (lipiec 1997 r.), nawałnica nad Puszczą Piską (lipiec 2002 r.), katastrofa budowlana w hali wystawowej Międzynarodowych Targów Katowickich w Chorzowie (styczeń 2006 r.), trąba powietrzna pod Częstochową (lipiec 2007 r.), biały szkwał na jeziorach mazurskich (sierpień 2007 r.), powódź w Polsce (2010 r.) zmuszają do zastanowienia. Tak trudne, wręcz katastrofalne sytuacje mogą dotknąć każdego z nas. Powodują one, że krzywdę drugiego człowieka przeżywamy równie silnie, jakby dotyczyła nas samych. Zmiany klimatu czy też globalne ocieplenie to hasła, które w dzisiejszych czasach słyszał już chyba każdy. Zjawiska te naprawdę mają miejsce i wywierają zasadniczy wpływ na funkcjonowanie społeczeństw, niejednokrotnie decydując o ich przetrwaniu. Ocieplenie klimatu niesie ze sobą wzrost częstotliwości występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak burze, tornada, powodzie i susze. Około 90% katastrof naturalnych, które odnotowano w Europie od 1980 r., było bezpośrednim lub pośrednim wynikiem działania pogody i klimatu. Co więcej, liczba katastrof naturalnych wywołanych przez pogodę wzrosła w Europie o 65% w okresie między rokiem 1998 a 2007¹.

Warto zastanowić się nad źródłami tego fenomenu, analizując najbardziej istotne dla całego systemu bezpieczeństwa Japonii elementy. Autorzy artykułu brali udział w ćwiczeniach, symulacjach i pokazach realizowanych przez kluczowe dla japońskiego systemu zarządzania kryzysowego instytucje. Biorą one czynny udział we wszystkich etapach zarządzania kryzysowego, tj. zapobiegania, przygotowania, reagowania i odbudowy, stanowiąc kluczowe węzły tego systemu.

Jednym z największych centrów zarządzania kryzysowego w Japonii jest Tokyo Metropolitan Disaster Research Center, które jest odpowiedzialne, oprócz działalności badawczej, za zarządzanie w sytuacjach kryzysowych na terenie aglomeracji Tokyo (prowincji Kanto). Zagrożenia antropogeniczne i naturalne w perspektywie znanych i nowych zagrożeń stanowią cały zakres sytuacji w obszarze których działalność prowadzi TMDRC.

Więcej w numerze...

¹ Climate Change — what is it all about? An introduction for young people, (Zmiany klimatu — o co w tym chodzi? Wprowadzenie dla młodych ludzi) European Commission, Luxembourg 2005, s. 9.