2010 rok

Stadion piłkarski jako miejsce ideologicznych manifestacji

Justyna Jurczak
Wyższa Szkoła Policji
Maciej Duda
UWM w Olsztynie

Stadion piłkarski jako miejsce ideologicznych manifestacji

Związki między sportem i polityką istniały od zawsze. Wielkie imprezy masowe, które odbywają się na stadionach, są doskonałą okazją do zaprezentowania szerszej publiczności określonych przekonań politycznych. W pamięci Polaków zapisały się takie wydarzenia, jak słynny gest Kozakiewicza podczas Olimpiady w 1980 r. w Moskwie czy wywieszenie wielkiego transparentu z napisem „Solidarność” podczas meczu Polska — ZSRR na Mistrzostwach Świata w Piłce Nożnej 1982 r. w Hiszpanii. Jednakże historia sportu zna także przykłady manifestowania szeroko pojętej nienawiści i zbrodniczej ideologii. Warto wspomnieć sytuację, gdy po zwycięstwie Jessego Owensa podczas Olimpiady w 1936 r. w Berlinie Hitler odmówił podania ręki tryumfatorowi i ostentacyjnie opuścił stadion. W dzisiejszych czasach stadion piłkarski stał się miejscem propagowania nienawiści na tle rasowym, etnicznym, narodowościowym, wyznaniowym, a także obszarem politycznej agitacji skrajnych i powszechnie nieakceptowanych idei, takich jak np. separatyzm. Zjawisko to dotyczy zarówno polskich, jak i zagranicznych klubów piłkarskich.

Polski Związek Piłki Nożnej w art. 7 statutu deklaruje, iż „ jest związkiem neutralnym pod względem politycznym, religijnym, etnicznym i rasowym, a jakakolwiek dyskryminacja kraju, jednostki lub grupy osób w związku z organizacją lub uprawianiem sportu piłki nożnej ze względów etnicznych, płci, języka, religii, przekonań politycznych lub innego powodu jest wyraźnie zabroniona” 1. Uszczegółowieniem tych zasad jest § 9 regulaminu dyscyplinarnego PZPN, który przewiduje odpowiedzialność klubu za wznoszenie przez kibiców okrzyków o treści rasistowskiej, faszystowskiej antysemickiej, nacjonalistycznej, satanistycznej, rażąco nieetycznej, pochwalającej terroryzm, nawołujących do waśni i nienawiści, a także za eksponowanie napisów i znaków o tej treści oraz wywieszanie przez kibiców transparentów, flag lub innych podobnych przedmiotów zawierających dyskryminujące bądź pogardliwe treści2.

Zgodnie z art. 256 k.k. (§ 1) 3 zabronione jest „propagowanie faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa lub nawoływanie do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowym albo ze względu na bezwyznaniowość”. Ponadto ustawą nowelizującą z 5 listopada 2009 r.4 rozszerzono karalność na czynności podejmowane w celu rozpowszechniania druków, nagrań lub innych przedmiotów zawierających treści z §1, takie jak produkowanie, utrwalanie, sprowadzanie, nabywanie, przechowywanie, posiadanie, prezentowanie, przewożenie lub przesyłanie (§2). Ponadto art. 257 k.k. penalizuje publiczne znieważanie grupy ludności albo poszczególnych osób z powodu ich przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu ich bezwyznaniowości oraz naruszanie z takich powodów nietykalności cielesnej innych osób.

W związku z powyższym wszelkie manifestowanie poglądów politycznych podczas rozgrywek piłkarskich w Polsce jest niedozwolone pod groźbą kar dyscyplinarnych nakładanych przez Komisję Ligi Ekstraklasy S.A. jako organ dyscyplinarny I instancji oraz Komisję Odwoławczą PZPN jako organ II instancji. Ponadto czyny zabronione z art. 256 k.k. (propagowanie faszyzmu i totalitaryzmu) i art. 257 k.k. (znieważenie grupy lub osoby), które zbiorczo można nazwać przestępstwami z nienawiści (ang. hate crimes), zagrożone są sankcjami karnymi wymierzanymi przez sądy powszechne.

Najczęściej nośnikami zakazanych treści są flagi, transparenty, przyśpiewki, okrzyki i gesty. Na polskich stadionach piłkarskich obserwuje się zachowania, które można zakwalifikować jako rasistowskie, faszystowskie, antysemickie, separatystyczne, nawołujące do waśni i nienawiści, rażąco nieetyczne. Dla ścisłości terminologicznej niezbędne jest zdefiniowanie powyższych pojęć.

Rasizm to pogląd oparty na pseudonaukowej tezie o nierówności biologicznej, społecznej i intelektualnej ras ludzkich, łączący się zwykle z wiarą we wrodzoną wyższość określonej rasy, często uznający jej prawo do panowania nad innymi, będący podstawą hitleryzmu i apartheidu5.

Faszyzm jest formą totalitarnej, antydemokratycznej dyktatury nacjonalistycznej, kierującej się w swojej polityce szowinizmem i rasizmem, stosującej terror wobec przeciwników politycznych. Jej najbardziej zwyrodniałą postacią był hitleryzm6.

Antysemityzm określany jest jako uprzedzenie, nienawiść, wrogość w stosunku do Żydów jako religijnych lub narodowościowych grup mniejszościowych, której towarzyszy dyskryminacja, nietolerancja, nacjonalizm i rasizm7.

Więcej w numerze...

¹ Statut Polskiego Związku Piłki Nożnej, http://www.pzpn.pl/index. php/pol/Federacja/Dokumenty — stan z: 1 grudnia 2010 r.
² Regulamin Dyscyplinarny PZPN http://bi.gazeta.pl/im/ekstraftp/ 2010_07/Regulamin_Dyscyplinarny_PZPN.doc — stan z 1grudnia 2010 r.
³ Ustawa z 6 czerwca 1997r. Kodeks karny (DzU 1997, nr 88, poz. 553).
⁴ Ustawa z 5 listopada 2009r. o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy Kodeks karny wykonawczy, ustawy Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw, (DzU z 2009, nr 206, poz. 1589).
⁵ Rasizm, hasło w: Słownik wyrazów obcych, red. E. Sobol, Warszawa 2002, s. 938.
⁶ Hitleryzm, hasło w: Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1978, s. 576.
⁷ Antysemityzm, hasło w: Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1978, s. 66.