2007 rok

Rola Europolu w zwalczaniu przestępczości międzynarodowej z perspektywy polskiej Policji

nadkom. Tomasz Safjański
Komenda Główna Policji

Rola Europolu w zwalczaniu przestępczości międzynarodowej z perspektywy polskiej Policji

Od chwili utworzenia w 1995 r. Europolu w Unii Europejskiej trwa debata nad jego rolą w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego wspólnoty, w szczególności w odniesieniu do rodzaju i zakresu potrzebnych uprawnień o charakterze operacyjnym. Dyskusja dotyczy zagadnień związanych z optymalizacją potencjału operacyjnego Europolu, którego działalność powinna w jak największym stopniu przyczyniać się do poprawy bezpieczeństwa państw członkowskich1.
Ze względu na wielość i zróżnicowanie stanowisk prezentowanych na przestrzeni tych lat, by oddać istotę debaty, celowe wydaje się przytoczenie dwóch skrajnych koncepcji. Pierwsza z nich to tzw. koncepcja krajowa, która zakłada utrzymanie uprawnień wykonawczych w zakresie działań policyjnych w wyłącznej kompetencji organów ochrony porządku prawnego państw członkowskich. Zwolennicy koncepcji federalnej wskazują zaś na potrzebę przyznania Europolowi jak najszerszych uprawnień wykonawczych i utworzenia tzw. europejskiego FBI.
W roku 2006 w okresie przewodnictwa Austrii i Finlandii w Radzie UE przedmiotowa debata osiągnęła punkt kulminacyjny i stała się przyczynkiem do rozpoczęcia prac nad zmianą statusu prawnego Europolu. Prowadzone konsultacje wykazały, że nawet po wejściu w życie trzech protokołów zmieniających konwencję o Europolu potrzebne będą dalsze ulepszenia sposobu jego działania.
W wyniku uzgodnienia stanowisk państwa członkowskie opowiedziały się za tym, aby Europol jako organizacja zmieniał się stopniowo. Nie podjęto próby radykalnej zmiany jego charakteru. Polska czynnie uczestniczyła w tej dyskusji. W swoim wystąpieniu w sposób syntetyczny postaram się nakreślić najważniejsze elementy prezentowanych stanowisk odnośnie operacyjnych aspektów funkcjonowania Europolu.
W optyce Komendy Głównej Policji punktem wyjścia przy omawianiu przyszłej roli Europolu w systemie unijnego bezpieczeństwa wewnętrznego było założenie, według którego w ciągu najbliższych 20 lat główna odpowiedzialność za zwalczanie przestępczości międzynarodowej i terroryzmu w obszarze UE nadal będzie spoczywać na krajowych służbach policyjnych.
Przyjęto założenie, że podejmowane działania powinny zmierzać w kierunku ugruntowania pozycji koordynującej i subsydiarnej Europolu w stosunku do policyjnych służb krajowych. Europol powinien wzmocnić, pogłębić i ugruntować pozycję europejskiego centrum wywiadu kryminalnego oraz platformy ułatwiającej współpracę operacyjną służb policyjnych państw członkowskich.
W omawianym kontekście z zadowoleniem przyjęto wejście w życie w tym roku 3 protokołów2. Wyznaczają one dobre kierunki rozwoju tej organizacji. Jednakże oceniamy, że proces ich ratyfikacji trwał zbyt długo i faktycznie nie odpowiadają one w pełni potrzebom elastycznego reagowania na nowe wyzwania stojące przed Europolem.
Z tego powodu należy dążyć do maksymalnego wzmocnienia jego funkcji analityczno-wywiadowczych, stworzenia warunków do poprawy jakości i szybkości wymiany informacji kanałami Europolu, wzmożenia aktywności szkoleniowej oraz zwiększenia możliwości koordynacyjnych organizacji dla międzynarodowych operacji policyjnych na obszarze UE.
Usprawnienie funkcji analityczno-wywiadowczych oznacza potrzebę rozbudowy i tworzenia nowych analitycznych plików roboczych — AWF’s, potrzebę zacieśnienia współpracy pomiędzy analitykami Europolu i państw członkowskich czy opracowania mechanizmu pozwalającego na przeprowadzanie kompleksowych analiz obejmujących wszystkie AWF’s oraz dostępne bazy danych.

więcej w numerze...

. Konwencja o Europolu, Dz. Urz. WE nr C 316 z 27 listopada 1995 r.
Dz. Urz. WE nr C 358 z 13 grudnia 2000 r.; Dz. Urz. WE nr C 312 z 16 grudnia 2002 r.; Dz. Urz. WE nr C 002 z 6 stycznia 2004 r.