2007 rok

W ostatnim kwartale 2007 r. wprowadzono kilka istotnych zmian dotyczących organizacji i funkcjonowania polskiej Policji. 12 grudnia 2007 r. komendant główny Policji nadinsp. Tadeusz Budzik zatwierdził „Katalog mierników” wchodzących w skład „Systemu oceny efektywności pracy Policji na 2008 rok”. Przyjęty katalog wynika z zapisów zarządzenia nr 159 komendanta głównego Policji z 23 lutego 2007 r. w sprawie planowania i sprawozdawczości w Policji. Zawarte w katalogu priorytety działania Policji są bezpośrednio związane z oczekiwaniami społeczeństwa, samych policjantów i pracowników Policji oraz z realną poprawą bezpieczeństwa społeczności lokalnych. Jego zadaniem jest również zaktywizowanie komendantów — menedżerów zarządzających jednostkami do większej aktywności, poszukiwania nowatorskich rozwiązań zarówno w dziedzinie organizacji pracy, motywowania pracowników, jak i utrzymywania kontaktów ze społecznością lokalną. Pozwala także Policji szerzej otworzyć się na problemy społeczności lokalnych. Wspólne diagnozowanie problemów i poszukiwanie rozwiązań będzie służyć nie tylko ograniczeniu przestępczości i patologii społecznych, lecz także zaowocuje wysokimi społecznymi ocenami wystawianymi policjantom.
Dodatkowo przyjęty system oceny pracy Policji, w tym katalog mierników, będą wykorzystywane do określenia stopnia realizacji priorytetów komendanta głównego Policji na lata 2008–2009. Dla każdego priorytetu przyjęto maksymalny procentowy wskaźnik realizacji, przy czym rozliczanie jednostek z poziomu osiągnięcia danego miernika będzie się odbywać przy zastosowaniu metody „0”/„1”: zakładając dla „0” — nie osiągnięto wartości progowej, „1” — osiągnięto wartość progową. Jako wynik uzyskany w ramach realizacji konkretnego priorytetu przyjmowana jest suma osiągniętych wartości dla danych mierników w odniesieniu do wartości, jaka została przypisana danemu priorytetowi. Dla każdego priorytetu wskazano: mierniki, komórkę odpowiedzialną za naliczanie wartości progowych i monitorowanie wskaźników, sposób naliczania wartości progowych dla poszczególnych wskaźników oraz komentarz zawierający wskazówki interpretacyjne niezbędne do właściwego dokonywania obliczeń.
W ramach przyjętych priorytetów wskazano:
1) skuteczne zapobieganie i zdecydowaną eliminację przestępstw i wykroczeń szczególnie uciążliwych dla społeczności lokalnych — 20%;
2) rozpoznawanie i zwalczanie przestępczości kryminalnej, gospodarczej i korupcyjnej, w tym przede wszystkim o charakterze zorganizowanym — 20%;
3) doskonalenie przygotowań Policji do działań w sytuacjach kryzysowych — 10%;
4) modernizację Policji ukierunkowaną na poprawę środowiska pracy policjantów i pracowników Policji — 20%;
5) utrzymanie wysokiej społecznej oceny pracy Policji i poziomu poczucia bezpieczeństwa — 30%.
Jako mierniki służące ocenie realizacji priorytetu 1) przyjęto: procentowy udział w służbie patrolowej policjantów wykonujących zadania o charakterze patrolowo- -interwencyjnym, liczbę bezwzględną policjantów skierowanych do służby patrolowej i obchodowej wszystkich komórek organizacyjnych jednostki Policji bez wliczania sił OPP i SPPP, procentowy udział w służbie policjantów ruchu drogowego kierowanych do pracy na drodze, a także liczbę wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym oraz poziom wykonania przez daną jednostkę Policji limitu przyjęć kandydatów do pracy.
W ramach priorytetu 2) jako obowiązujące wskaźniki określono: stosunek liczby postępowań przygotowawczych wszczętych o wybrane pięć kategorii przestępstw pospolitych w roku ubiegłym do liczby postępowań przygotowawczych wszczętych o wybrane pięć kategorii przestępstw pospolitych w roku będącym podstawą wyliczeń. Do wskazanych pięciu kategorii przestępstw pospolitych zaliczono: kradzież mienia, kradzież z włamaniem, kradzież samochodu, bójki i pobicia, przestępstwa rozbójnicze. Dodatkowo jako obowiązujące mierniki dla priorytetu 2) wskazano: wykrywalność wybranych pięciu kategorii przestępstw pospolitych, stosunek liczby postępowań, w których dokonano zabezpieczenia majątkowego, do ogólnej liczby postępowań zakończonych wskazanym w komentarzu „wynikiem” oraz stosunek liczby osób poszukiwanych listami gończymi i nakazami doprowadzenia (sprowadzenia) ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości na koniec okresu sprawozdawczego do liczby osób poszukiwanych listami gończymi i nakazami doprowadzenia (sprowadzenia) ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości na początku okresu sprawozdawczego.
Miernikiem przyjętym w ramach określenia realizacji priorytetu 3) jest stosunek wykonanych ćwiczeń (kontroli) mających za zadanie praktyczne zweryfikowanie opracowanych i wdrożonych w jednostkach Policji rozwiązań odnoszących się do reagowania w sytuacjach kryzysowych do ćwiczeń zaplanowanych w tym konkretnym obszarze.
W priorytecie 4) przyjęto dwa mierniki (postrzegane jako innowacyjne): ogólny poziom zadowolenia policjantów (pracowników Policji) z wykonywanej przez siebie pracy oraz poziom niezadowolenia ze złych warunków pracy. W tym obszarze nie realizowano dotychczas badań dających możliwość określenia progów satysfakcji.
Dla 5) priorytetu jako obowiązujące mierniki przyjęto: poziom bezpieczeństwa mieszkańców przebywających w swojej okolicy po zmroku i społeczną ocenę pracy policjantów pełniących służbę w okolicy miejsca zamieszkania obywateli. Warto podkreślić, że w przypadku priorytetu5) zwraca się uwagę nie na aspekty dotyczące podnoszenia wielkości wskaźnika, ale na utrzymanie wysokiej społecznej oceny pracy policji i poziomu poczucia bezpieczeństwa uzyskanych w ramach badań przeprowadzanych przez zespół profesora Andrzeja Siemaszki w 2007 r.
Kierownictwo polskiej Policji jednoznacznie opowiada się za wykorzystaniem katalogu mierników jako swoistego narzędzia wskazującego obszary wymagające poprawy, zastosowania niestandardowych działań, poprawy systemu zadaniowania i motywowania policjantów. W swoim
założeniu „System...” nie może służyć porównywaniu osiągnięć poszczególnych jednostek Policji, a w konsekwencji wymianie komendantów w jednostkach uzyskujących słabsze wskaźniki. Winien być zaś narzędziem zmuszającym policyjnych menedżerów do zastosowania działań naprawczych1.
Przyjęte w katalogu mierniki wchodzące w skład „Systemu oceny efektywności pracy Policji na 2008 rok” wyraźnie odnoszą się do wyników badań przeprowadzonych w styczniu 2007 r. przez zespół profesora A. Siemaszki2. Wskazują one, że prawie 1/3 Polaków (30%) odczuwa
strach przed przestępczością. Pomimo wysokiej oceny pracy policji, społeczeństwo polskie nadal — z obawy o własne życie i zdrowie czy zdrowie i życie najbliższych — unika określonych miejsc, ulic, placów, parków czy skwerów. Z tego też powodu znaczna część Polaków rezygnuje z wieczornych spacerów, czuje obawę przed staniem się ofiarą włamania, napadu, rozboju, pobicia czy kierowców ryzykownie poruszających się po naszych drogach. Lękiem napawają również przejawy agresji ze strony pijanych i narkomanów, obserwowane akty wandalizmu, a także bójki i pobicia czy manifestujące przemoc zachowania młodzieży3.
Jak wynika z przeprowadzonych badań ocena pracy stróżów prawa ściśle koreluje z poziomem odczuwanego (przez mieszkańców danego terenu) lęku przed przestępczością4. Inaczej mówiąc, niska ocena pracy policji pociąga wzrost obaw przed przestępczością. W takim wypadku
ranga i znaczenie służb patrolowych realizowanych na rzecz społeczności lokalnych nabierają szczególnej wagi. Okazuje się, że przeciętnego mieszkańca bardziej interesuje skuteczność działania Policji w dziedzinie przestępczości pospolitej, związanej z bezpieczeństwem w jego
miejscu zamieszkania, aniżeli medialne sukcesy policji w walce z przestępczością zorganizowaną. Dodatkowo, biorąc pod uwagę, że ponad 50% przestępstw zaistniałych w Polsce nie jest zarejestrowanych w statystykach policyjnych5, można przypuszczać, że poziom nasycenia
terenu policjantami pełniącymi służbę patrolową i obchodową stanie się podstawą społecznej oceny efektywności działań całej Policji. Duże znaczenie będą odgrywać także działania profilaktyczne realizowane i współrealizowane przez Policję, a ukierunkowane na ograniczenie problemów lokalnych wytypowanych przez daną społeczność.
Również w opinii społecznej największą rolę w dziedzinie zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w miejscach publicznych odgrywają policjanci służb prewencyjnych patrolujący na co dzień ulice, podejmujący interwencje, kontrolujący uczestników ruchu drogowego, zabezpieczający festyny, mecze i inne imprezy sportowe. W literaturze przedmiotu spotykamy się z opiniami, że służba patrolowa „stanowi najszerszy i najważniejszy „styk” pomiędzy policją a społeczeństwem, patrol zaś jest najczęstszą formą realizacji tego kontaktu, stosowaną zarówno w ramach community policing, jak i poza nim”6, oraz że policjant patrolujący ulice „przestał być postrzegany jako funkcjonariusz, stał się konkretną osobą działającą na rzecz polepszenia jakości życia mieszkańców swoim rejonie”7.
Wyniki badań prowadzonych pod kierunkiem profesora A. Siemaszki wskazują na bezpośredni związek pomiędzy częstotliwością widywania patroli policyjnych na ulicach, a opiniami mieszkańców dotyczącymi skuteczności policji w walce z przestępczością oraz oceną pracy policji w miejscach zamieszkania badanych. Prawie 80% respondentów wydało pozytywne oceny policjantom pełniącym służbę w okolicy ich miejsca zamieszkania. Analizując uzyskane wyniki w konkretnych województwach, okazało się, że najwyżej oceniane pod kątem skuteczności
w walce z przestępczością były te województwa, w których mieszkańcy najczęściej widywali patrole policyjne8.
O tak dużym zapotrzebowaniu społeczeństwa na obecność policjantów w miejscach publicznych świadczą także środki finansowe kierowane przez samorządy do jednostek Policji z zastrzeżeniem wykorzystania ich tylko i wyłącznie na opłacanie dodatkowych patroli. W takim przypadku nie dziwi pojawienie się w katalogu miernika „wymuszającego” na zarządzających jednostką bardziej efektywne pozyskiwanie młodych ludzi do służby w Policji i ograniczanie liczby narastających wakatów.
Obecność patroli policyjnych na ulicach, w miejscach zamieszkania jest zjawiskiem pożądanym nie tylko w Polsce. Prowadzone w tym obszarze badania wskazują na podobne opinie wyrażane przez mieszkańców W. Brytanii, Holandii czy Stanów Zjednoczonych.
„System oceny efektywności pracy Policji…” podpisany przez komendanta głównego Policji 12 grudnia 2007 r. będzie obowiązywał od 1 stycznia 2008 r. Liczymy, że kwartalnik „Policja” stanie się miejscem wymiany doświadczeń i opinii dotyczących jego wdrażania w jednostkach Policji. Przesyłane do kwartalnika materiały pozwolą na szerokie propagowanie dobrych praktyk w dziedzinie wdrażania katalogu mierników oraz umożliwią ulepszenie przyjętego narzędzia oceny efektywności pracy Policji.
W numerze 4 „Policji” odnajdziecie Państwo interesujące materiały poświęcone m.in. projektowi ustawy o wykonaniu kary pozbawienia wolności w systemie tygodniowym czy też roli Europolu w zwalczaniu przestępczości. W stałych rubrykach kwartalnika umieściliśmy publikacje poświęcone terroryzmowi, podstawowym kierunkom zmian w obszarze prawa karnego procesowego, problematyce organizacji piłkarskich mistrzostw oraz lokalnym systemom wsparcia ofiar przemocy. Ciekawy materiał prezentują autorzy artykułu poświęconego systemowi motywacji w Policji. Redakcja „Policji” tradycyjnie już zaprasza Państwa do przesyłania materiałów dotyczących aspektów bezpieczeństwa wewnętrznego. Zaprezentowane na naszych łamach doświadczenia przyczyniają się nie tylko do lepszego funkcjonowania instytucji zobowiązanych do działań w obszarze bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego, lecz także — co najważniejsze — pozwalają na realny wzrost tego bezpieczeństwa.
W roku 2008 życzymy wszystkim naszym Czytelnikom stabilizacji i spokoju, satysfakcji z wykonywanej pracy oraz realnej poprawy warunków, w jakich na co dzień wykonują zadania, służąc społeczeństwu. Wszystkim tym, którzy pełnią funkcje kierownicze, życzymy wytrwałości w realizacji podjętych zobowiązań, sukcesów i uznania ze strony kierownictwa Policji i — co najważniejsze — szacunku podwładnych, których codzienna praca stanowi fundament umożliwiający osiągnięcie tych sukcesów.

podinsp. dr Agata Tyburska

1. Szerzej na ten temat: Rankingów nie będzie, „Policja 997” 2008, nr 1 (34), s. 4–7.
2. Geografia występku i strachu, A. Siemaszko (red.), Warszawa 2007.
3. Tamże. Badania przeprowadzone przez J. Siemaszkę wskazują, że co czwarty Polak (27%) odczuwa zagrożenie podczas wieczornego spaceru, ponad 1/3 respondentów (36%) obawia się ryzykownie poruszających się kierowców, napadów i rozbojów (24%), agresywnie zachowującej się młodzieży (24%), włamań (23%), zachowań agresywnych pijanych i narkomanów (21%), bójek i pobić (20%).
4. Tamże. Badania przeprowadzono na 17 próbach wojewódzkich — po 1000 osób każda, w okresie od 10 do 25 stycznia 2007 r.
5. Tamże.
6. J. Czapska, J. Wójcikiewicz, Policja w społeczeństwie obywatelskim, Kraków 1999, s. 120.
7. T. Bennett, The effectiveness of a Police — initiated fear — reducing strategy, “British Journal of Criminology”, vol.31, nr 1, s. 1–14, cyt. za: J Czapska, J. Wójcikiewicz, Policja w..., s. 122.
8. Geografia występku...