2006 rok

Głowacki-Łojek-Ostrowska-Urban

podinsp. Robert Głowacki, nadkom. Krzysztof Łojek,
nadkom. Ewa Ostrowska, nadkom. dr Andrzej Urban
Wyższa Szkoła Policji

Rozwiązania architektoniczne a bezpieczeństwo mieszkańców i turystów w województwie zachodniopomorskim*

Blokowiska — sypialnie wielkich miast, strzeżone dzielnice willowe, a może dom z nowoczesnym systemem zabezpieczeń? Gdzie czujemy się bezpiecznie? Jaki zastosować model zabezpieczeń, aby czuć się pewniej?
Towarzystwo Budownictwa Społecznego „Prawobrzeże” Sp. z o.o., wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przyszłych mieszkańców, postanowiło skorzystać z koncepcji planowania bezpiecznej przestrzeni fizycznej. W Szczecinie powstały trzy nowe osiedla odpowiadające najnowszym standardom bezpieczeństwa propagowanym w Holandii (Crime Prevention Through Environmental Desing — CPTED).
Założeniem koncepcji CPTED jest zastosowanie takich projektów architektonicznych, które — przyjęte wspólnie z innymi rozwiązaniami — umożliwią skuteczną eliminację zdarzeń niepożądanych. Rozwiązania holenderskie pozwalają zaprojektować zarówno przestrzeń fizyczną wewnętrzną, jak i zewnętrzną budynków (osiedla) lub pojedynczego obiektu. Istotą w procesie projektowania bezpiecznej przestrzeni fizycznej są rozwiązania architektoniczne, które — poza możliwością ujawniania przestępstw czy wykroczeń — sprzyjały nawiązywaniu więzi sąsiedzkich przyczyniających się w konsekwencji do poprawy bezpieczeństwa lokalnego.
Koncepcja CPTED opiera się na czterech elementach. Są to:
— naturalna obserwacja — rozmieszczenie urządzeń, oświetlenia oraz budynków w taki sposób, aby maksymalnie zwiększyć możliwość obserwowania tego, co się dzieje; zwiększenie prawdopodobieństwa zauważenia intruza,
— naturalna kontrola dostępu — rozmieszczenie wejść, wyjść, ogrodzenia, właściwe zaprojektowanie zieleni oraz innych elementów fizycznej przestrzeni, co ograniczy dostęp osób niepowołanych oraz zapewni poczucie bezpieczeństwa osobom uprawnionym. Ograniczenie możliwości wejścia i wyjścia osiąga się przez właściwe rozmieszczenie np. miejsc parkingowych, urządzeń, a także odpowiednie usytuowanie budynku oraz kanalizowanie ruchu pieszego i kołowego. Takie ukształtowanie otoczenia stwarza dodatkową sposobność obserwowania ludzi przez innych, co prowadzi do ograniczenia okazji popełnienia przestępstwa;
— wyodrębnienie terenu — odpowiednie usytuowanie budynków, płotów, chodników, znaków i napisów, ławek ulicznych, odpowiedni kolor farby, właściwe zaprojektowanie zieleni w celu ustanowienia jednoznacznej granicy informującej o przynależności danego terenu do kogoś i oddzielenie przestrzeni publicznej od niepublicznej (lub semipublicznej). Jasne określenie granicy wzmacnia przekonanie o przynależności obszaru do właściciela. Ludzie nabierają respektu dla cudzej własności, jeśli granica obszaru chronionego jest precyzyjnie określona;
— zarządzanie i konserwacja — słaby stan techniczny lub niewłaściwe utrzymanie otoczenia wyrażają brak troski o własność, co prowokuje do popełniania czynów zabronionych. Konieczność dokonywania konserwacji i napraw powinna być uwzględniona w procesie projektowania. Na przykład sadzonki roślin powinny być dobrane z uwzględnieniem ich postaci dorosłej — minimalizuje to potrzebę przycinania. Użycie materiałów dobrej jakości i odpornych na zniszczenie (oznaczanych czasem vandal proof) redukuje konieczność wykonywania dodatkowych czynności (1).
Pierwszą inicjatywą TBS „Prawobrzeże” opartą na koncepcji CPTED było wybudowanie osiedla przy ulicy Puckiej. Osiedle to zaprojektowane w taki sposób, aby umożliwić mieszkańcom możliwość obserwacji tego, co się dzieje na terenie ich osiedla (centralnie umieszczony plac zabaw dla dzieci, wyznaczone miejsca parkingowe wewnątrz osiedla, zainstalowane lampy zmierzchowe). Wyodrębniono również teren — chodnikami, płotkami oraz odpowiednio rozmieszczoną zielenią. Podkreślić należy, że starannie zaprojektowano wejścia do klatek schodowych: podwójne przeszklone drzwi umożliwiają obserwację jednocześnie obszaru wewnątrz klatki schodowej, jak i przestrzeni zewnętrznej, skrzynki na listy umieszczono przed wejściem z domofonem.
Planując rozwiązania komunikacyjne wewnątrz osiedla i drogi dojazdowe, brano pod uwagę bezpieczeństwo pieszych oraz dzieci przebywających na placu zabaw. Drogi dojazdowe zostały zaplanowane w zewnętrznej części osiedla, parkingi umieszczono z dala od placów zabaw, tak aby ograniczyć możliwość wbiegnięcia dziecka na drogę. W miejscach, w których kierowcy mogliby poruszać się z nadmierną prędkością, zamontowano progi zwalniające.
Należy tu zaznaczyć, iż osiedle przy ulicy Puckiej było pierwszym osiedlem zbudowanym zgodnie z koncepcją CPTED. Towarzystwo Budownictwa Społecznego „Prawobrzeże”, przystępując do budowy kolejnych osiedli mieszkaniowych przy ulicach Kasztanowej oraz Chłopskiej, postanowiło zastosować dodatkowe rozwiązania architektoniczne nieuwzględniane podczas budowy osiedla przy ulicy Puckiej. Nowością było wyodrębnienie przestrzeni za pomocą chodników w różnych kolorach, a także przystosowanie osiedli do zamieszkania przez osoby niepełnosprawne. Zaplanowano podjazdy umożliwiające przemieszczanie się osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, zainstalowano windy zewnętrzne umożliwiające niepełnosprawnym wyjście z domu.

...(więcej w numerze)

* Do tekstu dołączono „Regulamin nadawania certyfikatu bezpieczeństwa w zakresie zapobiegania przestępczości na terenie turystycznych obiektów noclegowych” w wersji oryginalnej, wolnej od ingerencji redakcyjnej.
1 K. Łojek, Zapobieganie przestępczości przez kształtowanie bezpiecznej przestrzeni, „Przegląd Policyjny” 2004, nr 1–2, s. 89.