Problem bezpieczeństwa na meczach piłki nożnej w Polsce

dr hab. Tadeusz Cielecki
prof. Wyższej Szkoły Policji

podinsp. Mariusz Rozwód
Komenda Wojewódzka Policji w Lublinie

Problem bezpieczeństwa na meczach piłki nożnej w Polsce

Nie ma żadnej wątpliwości, że chuligańskie zachowania kibiców piłki nożnej w związku z rozgrywanymi meczami można uznać za istotny problem kryminalny w Polsce. Wymaga on zatem podjęcia przez Policję działań inspirujących i organizujących zapobieganie przestępstwom i wykroczeniom oraz współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi [1]. Na podstawie pobieżnej analizy przyczyn i okoliczności problemu można wskazać kilkanaście podmiotów odpowiedzialnych za rozwiązywanie różnych jego elementów. Zasadne zatem staje się pytanie o to, który z nich ma uprawnienia do koordynacji. W aspekcie rozwiązania problemu kryminalnego odpowiedź jest oczywista: minister spraw wewnętrznych i administracji oraz komendant główny Policji. W praktyce to przyjmowanie na siebie odpowiedzialności budzi niechęć. Z drugiej strony należy pamiętać o zjawisku wieloletniego "pielęgnowania" stanu zagrożenia porządku i bezpieczeństwa przez pseudokibiców piłki nożnej, na które zwrócił uwagę Nils Christie, czyli istnienie dogodnego wroga, definiowanego przez władzę, korzystnego, niebezpiecznego, który nigdy nie ginie [2].
Obserwowane w ciągu ostatnich kilkunastu lat przeciwdziałanie narastaniu zjawiska agresji kibiców miało prawie zawsze reaktywny i represyjny charakter, jego zakres zaś ograniczał się do działań związanych z meczami (czas, miejsce i trasa dojazdu). Doskonaleniu przez Policję strategii przygotowań, wyposażenia i taktyki tych działań towarzyszyło doskonalenie się kibiców. Nieskuteczność
rozwiązań reaktywnych mimo doskonalenia prawa[3] sygnalizuje potrzebę poszukiwania innych sposobów rozwiązania problemu. Przeszkodę dla rozwoju działań proaktywnych stanowi utrzymywanie się pracy Policji polskiej [4]w różnych modelach "policing", klasyfikowanych przez H.J. Schneidera[5] od "definitionsmacht do autorytatywnej interwencji i symbolicznej sprawiedliwości", pomimo iż ustawa o Policji w art. 1 daje podstawę do określenia nowoczesnego modelu community policing. Jednym z dowodów na niepełną wizję i nieokreślenie przez kolejne kierownictwa Policji owego modelu jest nierozwiązany od kilkunastu lat problem funkcji dzielnicowych, traktowany priorytetowo przez każdego komendanta głównego Policji po 1990 r.[6]#6
Jest w polskiej Policji, w województwach i powiatach, tendencja do poszukiwania rozwiązań i pomysłów, tym bardziej skutecznych, im szerzej uwzględniają partnerstwo i współdziałanie z administracją publiczną i organizacjami pozarządowymi oraz włączają środowiska naukowe do diagnozowania i określania kierunków rozwiązań. Przykładem może być policja lubelska podejmująca od wielu lat - wspólnie z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim i Uniwersytetem im. M. Curie-Skłodowskiej - działania służące rozwiązywaniu problemów społecznych. Seminarium poświęcone agresji kibiców piłki nożnej zorganizowane w dniach 22-23 marca 2007 r. przez komendanta wojewódzkiego Policji w Lublinie wspólnie z władzami województwa lubelskiego było poprzedzone pięcioma konferencjami organizowanymi przemiennie przez komendanta i wojewodę w latach 2005-2007, mającymi służyć zachęcaniu środowiska do współpracy na rzecz bezpieczeństwa imprez sportowych. Oparcie przeciwdziałania na szczegółowym, wzorowanym na modelu community policing programie, z włączeniem dzielnicowych i pionu kryminalnego oraz współpracą ze wszystkimi możliwymi podmiotami już pozwoliło na ograniczenie chuligańskich wybryków związanych z meczami. Stało się to inspiracją do dalszego doskonalenia działań - organizacji seminarium, na którym zjawili się eksperci z pięciu policji zachodnioeuropejskich: Belgii, Holandii, Hiszpanii, Niemiec i Wielkiej Brytanii; eksperci z uczelni lubelskich: psychologowie - dr I. Niewiadomska, dr I. Siudem, socjolog - dr M. Gwozda; z Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie podinsp. J. Jaroszewski; dyrektor Głównego Sztabu Policji mł. insp. A. Ostas; organizatorzy imprez masowych, prokuratorzy, sędziowie, policjanci, przedstawiciele władz
administracyjnych i samorządowych. Belgię reprezentowali S. de Profit, ekspert legislacyjny, wiceprzewodniczący Komitetu Stałego Rady Europy i J. Ouataert, dyrektor Biura Wywiadu Policji Federalnej; Holandię - autorzy policyjnego programu ograniczenia agresji kibiców piłki nożnej A. Oudendag, szef Wydziału Wywiadu i Zadań Specjalnych Policji z regionu Galderland-Midden oraz H. Ferwerda i J. Koehorst z policji w Arnhem; Wielka Brytanię - K. Fitzpatrick z Komórki Operacyjnej ds. Piłki Nożnej policji w Manchesterze; Niemcy - F. Krahwinkel i C. Reuter z wydziału wywiadu policji w Hamburgu; Hiszpanię - R.R. Ordonez z policji w Maladze i F. Reboiras, attache spraw wewnętrznych ambasady Hiszpanii.
W trakcie konferencji nie obyło się bez sporów, powoli jednak "wykształcało się" przekonanie, że tylko razem, w partnerstwie można rozwiązać problem zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego w związku z meczami piłki nożnej. Swoistym podsumowaniem konferencji stał się dokument końcowy, syntetycznie ujmujący wyniki obrad zespołu ekspertów.
........................

[więcej w numerze}

-------------------------------